Ομφαλοκήλη και άσκηση: Τι ισχύει & τι όχι

Πολλά πράγματα έχουν κατά καιρούς ειπωθεί σχετικά με την σχέση διαφόρων κηλών του κοιλιακού τοιχώματος με τη σωματική δραστηριότητα. Πολλοί ωστόσο αναρωτιούνται ακόμα τι ισχύει σχετικά με την ομφαλοκήλη και την άσκηση. Η συσχέτιση μεταξύ της ομφαλοκήλης και της άσκησης αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί μεγάλο αριθμό ασθενών, ιδιαίτερα όσους διατηρούν ενεργό τρόπο ζωής και επιθυμούν να επιστρέψουν σε αυτόν μετά τη διάγνωση ή την αποκατάσταση της κήλης. Η ομφαλοκήλη και η άσκηση είναι δύο έννοιες που συνυπάρχουν υπό όρους: από τη μία πλευρά, η σωματική δραστηριότητα αποτελεί ζωτικό συστατικό της υγείας και της ποιότητας ζωής. Από την άλλη, μια ομφαλοκήλη που δεν έχει διαγνωστεί ή αντιμετωπιστεί μπορεί να περιορίσει ή να καταστήσει επικίνδυνη την εκτέλεση πολλών μορφών άσκησης.

Τι είναι η ομφαλοκήλη;

Η ομφαλοκήλη είναι μία από τις συχνότερες μορφές κήλης του κοιλιακού τοιχώματος και εντοπίζεται στην περιοχή του ομφαλού ή γύρω από αυτόν (παραομφαλοκήλη). Πρόκειται για την προβολή ενδοκοιλιακού περιεχομένου, όπως λίπους ή ακόμη και τμήματος εντέρου, μέσω ενός αποδυναμωμένου ομφαλικού δακτυλίου. Η φυσιολογική ανατομία του ομφαλού αλλοιώνεται και η χαρακτηριστική εσοχή αντικαθίσταται από ένα εξόγκωμα, το οποίο συχνά υποχωρεί όταν ο ασθενής ξαπλώνει.

Πώς σχετίζονται η ομφαλοκήλη και η άσκηση;

Η παρουσία και κυρίως η μη αντιμετώπιση της ομφαλοκήλης σχετίζεται άμεσα με τη σωματική άσκηση. Όπως και κάθε τύπος κήλης, η ομφαλοκήλη επιβαρύνεται με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης ιδίως κατά την άσκηση. Η ενδοκοιλιακή πίεση γενικά αυξάνεται κατακόρυφα με συγκεκριμένες κινήσεις, ασκήσεις ή φορτία. Επομένως, η έντονη ή εσφαλμένη άσκηση, η άρση βαρών, η απότομη σύσπαση των κοιλιακών μυών ή η προσπάθεια χωρίς σωστή τεχνική, μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του μεγέθους της κήλης, εμφάνιση συμπτωμάτων ή ακόμη και σοβαρές επιπλοκές όπως περίσφιξη ή απόφραξη. Αυτό καθιστά επιτακτική την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση, ιδιαίτερα για όσους ασκούνται τακτικά.

Ποια άτομα είναι πιο επιρρεπή στην εμφάνιση ομφαλοκήλης;

Η ομφαλοκήλη εμφανίζεται τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες μετά την εγκυμοσύνη. Στα βρέφη είναι συνήθως καλοήθης και αυτοϊάσιμη εντός του πρώτου έτους, ενώ στους ενήλικες σπανίως υποχωρεί από μόνη της. Η εγκυμοσύνη αποτελεί έναν από τους κυριότερους προδιαθεσικούς παράγοντες λόγω της αυξημένης πίεσης που ασκείται στο κοιλιακό τοίχωμα. Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν:

• Παχυσαρκία
• Πολλαπλές κυήσεις
• Χρόνιο βήχα ή δυσκοιλιότητα
• Ασκίτη (υγρό στην κοιλιακή κοιλότητα)
• Έντονη άρση βαρών, αφού η ομφαλοκήλη μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και μετά από συστηματικά έντονη άσκηση.

Συμπτώματα και διάγνωση

Το πιο εμφανές σύμπτωμα είναι το ορατό εξόγκωμα στον ομφαλό. Άλλες εκδηλώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο, ιδιαίτερα κατά την άσκηση ή την άρση βάρους, ερυθρότητα, τοπική ευαισθησία, ακόμη και ισχαιμία του δέρματος. Η διάγνωση τίθεται κατόπιν κλινικής εξέτασης από ειδικό χειρουργό, ενώ σε περιπτώσεις αμφιβολίας μπορεί να ζητηθεί υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία.

Χειρουργική αντιμετώπιση της ομφαλοκήλης

Η χειρουργική αποκατάσταση αποτελεί τη μοναδική οριστική θεραπεία της ομφαλοκήλης στους ενήλικες. Περιλαμβάνει την ανάταξη του περιεχομένου της κήλης και την ενίσχυση του αδύναμου σημείου του κοιλιακού τοιχώματος με ράμματα και συνήθως με ειδικό πλέγμα. Πλέον, εφαρμόζονται σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές όπως:

• Λαπαροσκοπική χειρουργική αποκατάσταση κηλών
• Ενδοσκοπική τεχνική eTEP
• Ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική με το σύστημα Da Vinci®.

Η ρομποτική χειρουργική έχει φέρει επανάσταση στην αντιμετώπιση των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος, αφού προσφέρει εξαιρετική ακρίβεια, τρισδιάστατη όραση και ελάχιστο τραυματισμό στους ιστούς. Αυτό μεταφράζεται σε γρηγορότερη αποκατάσταση, λιγότερο πόνο και άμεση επιστροφή στις καθημερινές και αθλητικές δραστηριότητες.

Πότε ένας ασθενής με ομφαλοκήλη μπορεί να επιστρέψει στην καθημερινότητα και την άσκηση

Η άμεση και προγραμματισμένη χειρουργική αντιμετώπιση προσφέρει προβλέψιμη αποκατάσταση. Το χρονοδιάγραμμα επιστροφής στη δραστηριότητα έχει ως εξής:

• Την πρώτη εβδομάδα δίνεται έμφαση στην ξεκούραση, αφού αμέσως μετά το χειρουργείο για την ομφαλοκήλη δεν επιτρέπεται η σημαντική καταπόνηση και η άσκηση.
• Τη δεύτερη μετεγχειρητική εβδομάδα ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει σε καθημερινές δραστηριότητες με περιορισμούς στην άρση βαρών έως 5 κιλά. Επιτρέπονται ήπιες δραστηριότητες όπως περπάτημα και διατάσεις. Η λειτουργικότητα επανέρχεται σε ποσοστό 75-80%.
• Την τρίτη μετεγχειρητική εβδομάδα καθίσταται εφικτή η σχεδόν πλήρης επιστροφή στην πλήρη καθημερινότητα, ενώ επιτρέπεται η άρση βαρών έως 10 κιλά. Μπορεί να ξεκινήσει πιο έντονη άσκηση όπως yoga, pilates, κολύμπι και jogging.
• Από την τέταρτη μετεγχειρητική εβδομάδα και μετά ο ασθενής επιστρέφει πλήρως στην προγενέστερη φυσική δραστηριότητα. Επιτρέπεται πλέον η συμμετοχή σε όλα τα αθλήματα. Ήπια συμπτώματα όπως τράβηγμα ή βάρος μπορεί να παραμείνουν για 2-3 μήνες, αλλά υποχωρούν σταδιακά.

Γενικά, η ομφαλοκήλη, αν και συχνή και συχνά αθώα στην αρχική της φάση, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργικότητα και την ασφάλεια κατά την άσκηση. Η έγκαιρη διάγνωση και η προγραμματισμένη χειρουργική αποκατάσταση, ιδιαίτερα με τις σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, μπορούν να επιλύσουν με ασφάλεια το πρόβλημα. Με τη σωστή καθοδήγηση, ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει πλήρως στις δραστηριότητές του σε μικρό χρονικό διάστημα και χωρίς περιορισμούς.

Ο Γενικός Χειρουργός Δρ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος ενημερώνεται συνεχώς για τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν νέες μεθόδους αντιμετώπισης των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος με σκοπό να παρέχει σε κάθε ασθενή την πιο σύγχρονη θεραπεία.