Αφαίρεση χολής και διάρροια: Πώς σχετίζονται;

Η χολοκυστεκτομή, δηλαδή η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, αποτελεί μια από τις συχνότερες επεμβάσεις της γενικής χειρουργικής. Στις παθήσεις χολής που χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης με χολοκυστεκτομή συγκαταλέγονται η χολολιθίαση (πέτρες στη χολή), η οξεία χολοκυστίτιδα, η χοληδοχολιθίαση, οι πολύποδες στη χολή και άλλες παθολογικές καταστάσεις. Η επέμβαση πραγματοποιείται πλέον σχεδόν αποκλειστικά με τη λαπαροσκοπική ή ρομποτική μέθοδο, γεγονός που έχει περιορίσει σημαντικά τον μετεγχειρητικό πόνο και έχει επιταχύνει την ανάρρωση. Ωστόσο, παρά τη γενική ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της επέμβασης, ένα μικρό ποσοστό ασθενών αντιμετωπίζει λειτουργικές διαταραχές του πεπτικού συστήματος, με συχνότερη τη μετεγχειρητική διάρροια. Η αφαίρεση χολής (χοληδόχου κύστης και η διάρροια είναι δυστυχώς στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους.

Φυσιολογία της χολής και ρόλος της χοληδόχου κύστης

Η χολή είναι ένα υγρό που παράγεται από το ήπαρ και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διάσπαση και απορρόφηση των λιπών. Η χοληδόχος κύστη λειτουργεί ως αποθηκευτικός χώρος της χολής και την απελευθερώνει σε συγκεντρωμένη μορφή στο δωδεκαδάκτυλο όταν καταναλώνεται τροφή, ιδιαίτερα πλούσια σε λιπαρά.

Εάν συνεπώς η χοληδόχος κύστη αφαιρεθεί χειρουργικά, η χολή δεν αποθηκεύεται πλέον αλλά ρέει σταθερά (τουλάχιστον για το πρώτο χρονικό διάστημα) από το ήπαρ στο λεπτό έντερο, ανεξαρτήτως γευμάτων. Αυτή η συνεχής ροή μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργική πέψη, ιδιαίτερα των λιπαρών τροφών, και σε διαταραχές της εντερικής κινητικότητας.

Τι πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής σχετικά με την αφαίρεση χολής και τη μετεγχειρητική διάρροια

Η διάρροια μετά από χολοκυστεκτομή θεωρείται πως οφείλεται κυρίως σε απορρύθμιση του κύκλου των χολικών οξέων. Η σταθερή ροή της χολής στο έντερο μπορεί να οδηγήσει σε:

• Αυξημένη συγκέντρωση χολικών οξέων στο παχύ έντερο
• Ερεθισμό του εντερικού βλεννογόνου
• Ενίσχυση της έκκρισης νερού και ηλεκτρολυτών
• Επιτάχυνση της κινητικότητας του εντέρου.

Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται και ως δευτεροπαθής διάρροια από χολικά οξέα και αποτελεί σημαντική αιτία υδαρών και συχνών κενώσεων μετά την επέμβαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα σχετίζονται με δυσπεψία λιπαρών, φούσκωμα, αέρια ή ακόμη και ήπιο κοιλιακό άλγος.

Μετά από χολοκυστεκτομή περίπου 5-10% των ασθενών θα εμφανίσει κάποια μετεγχειρητική διάρροια. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων (>95%), τα συμπτώματα είναι ήπια και αυτοπεριοριζόμενα, ενώ διαρκούν από μερικές ημέρες έως μερικές εβδομάδες. Σπανιότερα, τα ενοχλήματα μπορεί να επιμείνουν για αρκετούς μήνες ή να αποκτήσουν χρόνια μορφή, γεγονός που σηματοδοτεί την ανάγκη ιατρικής παρέμβασης.

Αφαίρεση χολής και διάρροια: Επιβαρυντικοί παράγοντες

Η ένταση και διάρκεια της διάρροιας μετά από χολοκυστεκτομή μπορεί να σχετίζεται με:

• Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λιπαρών τροφών
• Απότομη επανεισαγωγή τροφών πλούσιων σε λιπίδια στη διατροφή
• Ατομική ευαισθησία ή προϋπάρχουσες λειτουργικές διαταραχές (όπως σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου)
• Δυσαπορρόφηση ή ανεπαρκή λειρουργία της εντερικής μικροχλωρίδας.

Μέτρα διαχείρισης της μετεγχειρητικής διάρροιας

Αν και δεν υπάρχει κάποια αυστηρή δίαιτα που πρέπει να τηρείται μετά από χολοκυστεκτομή, ορισμένες διατροφικές τροποποιήσεις μπορούν να περιορίσουν τη διάρροια και να διευκολύνουν την προσαρμογή του πεπτικού συστήματος:

• Μείωση κατανάλωσης τηγανητών, λιπαρών σαλτσών και τροφών με περιεκτικότητα άνω των 3γρ λίπους ανά μερίδα. Η βαθμιαία επανεισαγωγή λιπαρών σε μικρές ποσότητες βοηθά την προσαρμογή του οργανισμού.
• Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων, μια πρακτική η οποία διευκολύνει τη σταθερή πέψη χωρίς υπερφόρτωση του πεπτικού.
• Αύξηση φυτικών ινών, ιδιαίτερα των διαλυτών ινών, όπως η βρώμη, το κριθάρι και τα όσπρια. Η εισαγωγή πρέπει να γίνεται σταδιακά για την αποφυγή φουσκώματος.
• Επαρκής ενυδάτωση, αφού η κατανάλωση άφθονων ποσοτήτων νερού συμβάλλει στη ρύθμιση της λειτουργίας του εντέρου.
• Περιορισμός τροφών που επιδεινώνουν τη διάρροια όπως η καφεΐνη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα πολύ γλυκά ή επεξεργασμένα τρόφιμα.

Σε περιπτώσεις όπου μετά την αφαίρεση χοληδόχου κύστης η διάρροια επιμένει και δεν ανταποκρίνεται σε διατροφικές παρεμβάσεις, συνιστάται η λήψη ορισμένων φαρμάκων αλλά και προβιοτικών σκευασμάτων. Τα τελευταία βελτιώνουν την εντερική μικροχλωρίδα και ενισχύουν τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αφαίρεση χολής και παρουσιάζουν μετεγχειρητική διάρροια να κρατούν ημερολόγιο με τα γεύματα που καταναλώνουν, ώστε να εντοπιστούν τυχόν τροφές που προκαλούν ενοχλήσεις. Η παρακολούθηση του ασθενούς από διατροφολόγο και ιατρό είναι χρήσιμη για την εξατομίκευση της θεραπείας και την πρόληψη επιπλοκών, όπως απώλεια βάρους ή διατροφική ανεπάρκεια.

Συμπερασματικά, η μετεγχειρητική διάρροια μετά από χολοκυστεκτομή είναι συνήθως ένα ήπιο και διαχειρίσιμο φαινόμενο. Οφείλεται κυρίως στη μεταβολή της ροής της χολής και την αδυναμία του εντέρου να προσαρμοστεί άμεσα στις νέες συνθήκες πέψης. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν πλήρως χωρίς επιπλοκές, εφόσον φυσικά φροντίζουν να ακολουθήσουν τις κατάλληλες διατροφικές και θεραπευτικές συστάσεις. Η ζωή χωρίς χοληδόχο κύστη είναι απόλυτα φυσιολογική, με τις σωστές προσαρμογές και την κατάλληλη καθοδήγηση. Ο  Γενικός Χειρουργός, Δρ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος, κατέχει μακρόχρονη εμπειρία στη διενέργεια λαπαροσκοπικών και ρομποτικών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση πλήθους παθήσεων της χοληδόχου κύστης.